Categorie: Artikelen

Wanneer u taxichauffeur bent, of op een andere manier autovervoer aanbiedt tegen betaling, kunt u zich wellicht afvragen welke consequenties er kunnen volgen indien u zich niet houdt aan ‘de taxiwet’.

Richtlijn voor strafvordering Wet Personenvervoer 2000  

Sinds 1 januari 2019 is de ‘Richtlijn voor strafvordering Wet Personenvervoer 2000’ van kracht. Hierin geeft het OM een richtlijn voor de vraag hoe zij omgaan met overtredingen van de taxiwet.

Het is van belang hierbij te realiseren dat de situatie [en hiermee consequentie] per persoon en omstandigheid  sterk verschilt. Daarnaast heeft uiteindelijk de rechter ‘het laatste woord’. De richtlijn geeft echter een goed inzicht in waar u rekening mee moet houden als taxivervoerder.

Hierbij is van belang dat niet alleen het ‘reguliere taxivervoer’ onder de bepalingen kan vallen, maar iedereen die ‘vervoer aanbiedt in de auto tegen betaling’. Dit kan bijvoorbeeld ook VIP-vervoer zijn of chauffeursdiensten. Of een dienst kan worden gekwalificeerd als ‘taxivervoer’ zal elke keer aan de hand van de omstandigheden van het geval moeten worden beoordeeld. Er zul dus eerst moeten worden bepaald of er sprake is van ‘taxivervoer’ vóórdat gesteld kan worden dat er sprake is van een overtreding.

Inhoud van de richtlijn: recidive

Wat is er nu geregeld in de richtlijn?

In geval van recidive worden boetes bij werknemers en chauffeurs met 10% verhoogd. Voor ondernemers geldt zelfs een verhoging van 50%. Bij meermalen recidive is er sprake van een verdubbeling. Dus 20% voor werknemers en chauffeurs en 100% voor ondernemers en zelfstandigen!

Verder worden er ook andere factoren meegewogen:

• Boetes van afzonderlijke feiten worden bij elkaar opgeteld;
• Grote bedrijven, ernstige overtredingen en onrechtmatig genoten voordeel kan leiden tot een hogere boete;
• De draagkracht van de rechtspersoon of natuurlijke persoon speelt een rol;
• Een reeds opgelegde verbeurdverklaring of last onder dwangsom kan, [in gevallen, niet verplicht] leiden tot een lagere boete.

Welke boetes staan er nu op welke overtredingen?

In de richtlijn is per overtreding inzichtelijk gemaakt wat de hoogte van de boete [ongeveer] zal zijn die de officier zal eisen. Dit hangt dus elke keer af van de omstandigheden van het geval, dus een ‘algemene regel’ valt niet te geven. Hieronder worden een aantal veelvoorkomende boetes voor specifieke overtredingen besproken:

A] Verrichten van taxivervoer zonder vergunning

• Bij verrichten van taxivervoer zonder vergunning [art. 76 lid 1 Wp j. art. 103 Wp j. art. a onder sub 3 WED] wordt ingevolge de richtlijn aan de vervoerder een boete opgelegd van € 4.400,00. Deze kan naar beneden worden bijgesteld indien achteraf blijkt dat de vervoerder in aanmerking kwam voor een vergunning. De chauffeur kan dan – als het aan de officier ligt – een boete tegemoet zien van  gemiddeld € 1800,00.
• In deze situatie zullen ook hier weer de omstandigheden van de zaak een rol spelen.

Let op, soms surveilleert de politie in burger!

B] Aánbieden van taxivervoer zonder vergunning is strafbaar

Oók áánbieden van taxivervoer zonder vergunning is strafbaar.

• Hiervoor gelden dezelfde boetes als onder A.

C] Géén vergunning aanwezig in het voertuig

Heb je als chauffeur in het voertuig geen vergunning aanwezig? [art. 1 onder sub 3 WED] Dit leidt ingevolge de richtlijn tot een geldboete van € 360,00 voor de chauffeur!!

D] Handelen in strijd met een beperking [art. 76^e Wp 2000]

Inzake de vergunningseisen kán een vrijstelling of ontheffing worden verleend. Ingevolge art. 76 lid 6 Wp 2000 kan er aan deze vijstelling of ontheffing beperkingen worden verbonden. Dit kan bijvoorbeeld gaan over de route die wordt gereden, de dienstregeling, de voertuigen die mogen worden gebruikt of het tarief dat mag worden gerekend.

Handelen in strijd met de beperking is strafbaar [art. 1 lid 4 onder WED]. In dat geval kan aan de vergunninghouder [vervoerder] een geldboete worden opgelegd van € 1.800,00.

E] Ter beschikking stellen vergunning aan derden

De vergunning mag niet ter beschikking worden gesteld aan derden [art. 76^e lid 2 Wp 2000]. Dit is strafbaar gesteld bij art. 103 Wp 2000 j. art. 1 onder 3 WED. Hier staat een [hoge] boete op van € 4.400,00 voor de vervoerder.

F] Rijden in een voertuig dat niet goedgekeurd is als taxi [art. 76 lid 1 Bp 2000].

Blijkens art. 76 lid 1 Bp 2000 [Besluit personenvervoer 2000] dient het voertuig te zijn goedgekeurd als taxi.

Blijkt dit niet uit het kentekenbewijs? Hier staat een boete op van € 360,00.

Waarvoor kan er nog meer een boete worden opgelegd?

Het moge duidelijk zijn dat u als chauffeur [of aanbieder van taxivervoer] aan een ‘waslijst’ van eisen moet voldoen. Hieronder nog een aantal andere eisen waaraan u moet voldoen:

• Tonen klachtenkaart;
• Taxivervoer verrichten boven het maximumtarief;
• Bestuurder moet in het bezit zijn van een geneeskundige verklaring;
• Bestuurder en vervoerder dienen in het bezit te zijn van een [geldige] chauffeurskaart;
• Er dient een [gekeurde] taxameter in het voertuig aanwezig te zijn.
• Er dient een boordcomputer in de auto aanwezig te zijn;
• De chauffeur dient een rittenadministratie bij te houden.

Ook overtreding van al deze regels is een strafrechtelijke overtreding, waarvoor mogelijk boetes kunnen worden opgelegd. Raadpleeg de richtlijn.

U heeft een boete gekregen van de officier van justitie, wat moet u nu doen?

Indien u een boete krijgt van het OM in dit kader heet dit een ‘strafbeschikking’. Deze komt op uw strafblad te staan en kan mogelijk ook nadelige gevolgen hebben voor uw werkzaamheden. Het is dus van groot belang verzet in te stellen tegen deze strafbeschikking. Verzet dient te worden ingesteld binnen 14 dagen na het bekend worden met de strafbeschikking.

Allereerst zal de advocaat voor u bekijken of er inderdaad sprake is van ‘taxivervoer’, of dat de dienst toch anders gekwalificeerd dient te worden. Of de gestelde overtreding inderdaad heeft plaatsgevonden en of er sprake is van een straf- of schulduitsluitingsgrond.

Daarnaast bekijkt de advocaat ook of  de ‘interventiematrix’ in acht is genomen. De interventiematrix is in het leven geroepen door de Inpectie voor Leefomgeving en Transport [ILT] om te zorgen dat gelijke gevallen gelijk worden bestraft. Hierbij wordt gekeken naar het gedrag van de overtreder: is dit ‘goedwillend’, ‘onverschillig’, ‘calculeren’ of ‘notoir/crimineel’ en ook naar de ernst het gevolg. Is dit ‘vrijwel nihil’, ‘beperkt’, ‘van belang’ of ‘aanzienlijk en onomkeerbaar’.

Hoe kwalijker ‘de intentie’ en hoe ‘zwaarder de gevolgen’ des te groter de consequentie! Het is dus van belang ter argumenteren dat de intentie niet ‘kwaadwillend’ is geweest en de gevolgen ‘niet groot’.

Hoe lager het feit valt in de interventiematrix, hoe lichter de bestuurlijke maatregel of straf. Bij een ‘lage score’ op de interventiematrix kan worden beargumenteerd dat een waarschuwing of een bestuurlijke consequentie meer passend is dan strafrechtelijke vervolging.

U bent uitgenodigd voor verhoor wat moet u nu doen?

Neem direct contact op met uw advocaat! Deze kan u adviseren over de verklaring die u het beste kan afleggen en gaat – indien u dit wenst – ook mee naar het verhoor. De advocaat adviseert u ook over de mogelijk gevolgen en probeert de [vervelende] gevolgen voor u zoveel mogelijk te beperken.

Een goed begrip van de taxiwet en de van toepassing zijnde bepalingen, alsmede een goed begrip van het strafrecht is hierbij essentieel. Uw advocaat kan u goed adviseren op dit punt!

‘Bijzonder vervoer’

Bijzondere vragen komen er op bij ‘bijzonder vervoer’. Zoals artiestenvervoer in het kader van een concert. De artiest wordt ‘vervoerd’ naar de locatie, hetgeen vaak onderdeel is van een ‘totaalarrangement’, waarbij bijvoorbeeld ook verblijf etc. is geregeld. Is dit nu taxivervoer? En betekent dit dus dat ook aan de ‘waslijst’ van regels moet worden voldaan voor taxichauffeurs? De wet noch de rechtspraak is geheel duidelijk op dit punt. U loopt echter dus het risico dat uw vervoer als ‘taxivervoer’ wordt gekwalificeerd.

Neem contact op met uw advocaat om deze situatie te bespreken!

Taxivervoer zonder vergunning is strafbaar

Taxivervoer zonder vergunning is strafbaar in Nederland. Dat is geregeld in art. 76 Wet personenvervoer 2000. Onder bepaalde gevallen kan er een vijstelling verleend worden van de vergunningsplicht ex. art 76 lid 5. Deze vrijstelling zal in ‘de regel’ echter niet verleend worden indien er sprake is van taxivervoer met ‘commerciële doeleinden’.

Wat is nu ‘taxivervoer’ in de zin van de Wet?

De vraag is wat er in dit kader kan worden verstaan onder ‘taxivervoer’.

In art. 1 Wet personenvervoer is ‘taxivervoer’ gedefinieerd als: ‘personenvervoer per auto tegen betaling, niet zijnde openbaar vervoer’.

Het zul dus telkens in elke casus opnieuw de vraag zijn of er kan gesproken worden van taxivervoer in de zin van Wet personenvervoer 2000 en of er sprake is van ‘betaling’.

Zijn er uitzonderingen opgenomen in de Wet?

In de wet is bepaald [art. 2 lid 2 van de wet] dat bij AMVB kan worden bepaald of bepaalde vormen van vervoer nu juist wel of juist niet onder taxivervoer vallen, welke diensten sterke gelijkenissen hebben met taxvivervoer. De AMVB in dit kader is het  ‘Besluit personenvervoer 2000’. Dit besluit vormt dus een uitwerking van de wet. Een uitzonder voor de vergunningplicht geldt bijvoorbeeld voor bedrijven die [alleen] chauffeursdiensten aanbieden zonder auto [waarbij de auto dus van de klant is]. Andere uitzonderingen zijn bijvoorbeeld militair vervoer of vervoer ten behoeve van brandweerzorg.

Daarnaast, indien het vervoer van personen per auto slechts ‘kostendekkend’ is, en niet wordt uitgeoefend in het kader van beroep of bedrijf, is er geen sprake van taxivervoer (art. 2 lid 5 Wpv). Dus jij biedt aan je oma naar haar breiclubje te brengen tegen vergoeding van de benzinekosten? Dit is geen taxivervoer!

Een uitzondering is wanneer er slechts sprake is van bemiddeling, terwijl er geen taxidiensten door het bedrijf zelf uitgevoerd worden.

Aan welke regels moeten aanbieders van taxivervoer zich houden?

Er zijn een hoop vereisten, voornamelijk gericht op het beschermen van de consument, en in sommige gevallen de chauffeur.

• Het aanwezig hebben van een taxameter;
• Het aanwezig hebben van een BCT [boordcomputer]:
• Het bijhouden van een rittenregistratie;
• Het aanvragen van een vergunning via het KIWA:
• Houden aan arbeid- en rusttijden.

Wat riskeer je indien je taxivervoer verricht zonder aan de vereisten te voldoen?

In art. 93 tot en met art. 103 Wpv staat geregeld in welke gevallen er een bestuurlijke boete of dwangsom kan worden opgelegd en in welke gevallen er sprake is van een strafrechtelijke overtreding of een misdrijf.

Hoe voorkomt u strafrechtelijke aansprakelijkheid

Indien u dus taxivervoer verricht moet u beschikken over de vereisten vergunningen etc. Aan welke vereisten u zich exact moet houden zal per situatie verschillen.  In bepaalde gevallen kan dit erg ‘omslachtig’ zijn. In dat geval kun u een vrijstelling aanvragen via het ILT [Inspectie voor Leefomgeving en Transport].

Dat gaat via het volgende adres:

Inspectie Leefomgeving en Transport
Afdeling personenvervoer
Postbus 16919
2500 BD Den Haag
E-mail: personenvervoer@ilent.nl

Het is aan de ILT om te beoordelen of u voor de vrijstelling in aanmerking komt, en op welke onderdelen.

Hoe zit het met bepaalde bijzondere vormen van vervoer zoals vervoer van artiesten, of het leveren van chauffeursdiensten [inclusief auto]?

Dit zijn bepaalde ‘grijze gebieden’. Telkens zal moeten worden beoordeeld of er sprake is van ‘vervoer per auto tegen betaling’. Ondernemingen die deze diensten aanbieden lopen dus – als zij niet voldoen aan de vereisten voor taxivervoer – het risico te worden gekwalificeerd als ‘illegaal taxivervoer’ en zijn hiermee mogelijk strafbaar.

De marechaussee handhaaft hier actief op! Voer overleg met uw advocaat!

Sinds wanneer?

Op 1 februari 2005 is de Wet DNA-onderzoek bij veroordeelden [DNA-V] in werking getreden. De Wet DNA-onderzoek bij veroordeelden is opgenomen in een aparte sectie van het Wetboek van Strafvordering.

Het DNA wordt opgenomen na veroordeling in eerste aanleg, dus óók als de zaak nog niet onherroepelijk is geworden.

Het DNA wordt afgenomen op bevel van de officier van justitie in zaken waarvoor voorlopige hechtenis is toegelaten tenzij:

• Verwerken van het DNA-profiel niet van betekenis is voor de opsporing, vervolging en berechting van strafbare feiten vanwege de aard van het misdrijf;
• Verwerken van DNA niet van betekenis voor de voorkoming, opsporing, vervolging en berechting van strafbare feiten vanwege de bijzondere omstandigheden waaronder het misdrijf is gepleegd [art. 2 lid 1b Wet DNA-V].

U ontvangt een brief op welke tijd en plaats u DNA moet komen afstaan. De brief wordt uitgereikt conform art. 36^e lid 1b Sv, alsmede lid 2 en 3 van dit artikel. U krijgt een brief op het adres waar u ingeschreven staat en als er geen inschrijfadres bekend is op uw vaste woon-of verblijfplaats. Indien u zelf niet thuis bent wordt het stuk aan een huisgenoot uitgereikt. De brief hoeft niet verplicht in persoon te worden uitgereikt [art. 3 Wet DNA-V]. U kunt binnen 14 dagen nadat het celmateriaal is afgestaan een bezwaarschrift indienen tegen opname van uw DNA in de databank. Zorg dus dat u de brief met de oproep op tijd verstrekt aan uw advocaat!!  

Moet ik komen op de afspraak om DNA af te staan?

Ja, u moet komen op de afspraak om DNA af te staan. Indien u niet komt opdagen kan de officier van justitie uw aanhouding bevelen [art. 4 lid 1 Wet DNA-V]. De ambtenaar die u komt aanhouden kan daartoe elke plaats betreden en doorzoeken.

Wat moet ik precies afstaan?

Afname van DNA geschiedt door afname van wangslijmvlies [art. 5 Wet DNA-V].

Wat kan ik hiertegen doen?

De veroordeelden kan bezwaar aantekenen tegen verwerking en opname van zijn of haar DNA-profiel binnen 14 dagen nadat het celmateriaal is afgenomen. Dit dient te gebeuren bij de Rechtbank die het vonnis in eerste aanleg heeft gewezen. Het bezwaarschrift dient de gronden van het bezwaar te bevatten. Zolang er niet op het bezwaarschrift is beslist wordt er géén DNA-profiel bepaald. Bij vernietiging beveelt de Rechtbank de officier het celmateriaal terstond te vernietigen [art. 7 Wet DNA-V].

Rechtspraak van de Hoge Raad; heeft het indienen van een bezwaarschrift zin?

De Hoge Raad heeft door de jaren heen gekozen voor een restrictieve uitleg van de wet en de hierover gepubliceerde kamerstukken.

Tekst, alsmede strekking en doel van de wet hebben als uitgangspunt dat  bij iedere veroordeelde celmateriaal wordt afgenomen.[1] Een bevel kan alleen achterwege blijven indien één van de in de wet genoemde uitzonderingen zich voordoet.

De vraag dient dus te worden beantwoord of het bepalen en verwerken van het DNA-profiel gelet op de aard van het misdrijf of de bijzondere omstandigheden waaronder dit is gepleegd niet van betekenis zal kunnen zijn voor het voorkomen, opsporen, vervolgen of berechten van strafbare feiten van de veroordeelde.

Bij de ‘aard van het misdrijf’ gaat het volgens de Hoge Raad om situaties waarin DNA-onderzoek niet kan bijdragen aan de opsporing. Bij ‘bijzondere omstandigheden waaronder het misdrijf is gepleegd’ gaat het om de persoon van de veroordeelde. Het moet dan gaan om situaties dat – ondanks de veroordeling wegens een misdrijf – in de gegeven omstandigheden het DNA-onderzoek ‘niet kan worden gerechtvaardigd’.

Het valt op dat zowel de wet als de uitleg die de Hoge Raad daaraan geeft uitgaan van een ruime afname van DNA bij veroordeelden [dit is ‘uitgangspunt’]. Slechts de 2 – beperkt uit te leggen – uitzonderingsgronden kunnen hierbij soelaas bieden.

In de uitspraak van de Hoge Raad van 19 november 2024[2] wordt de ‘strenge lijn’ van de Hoge Raad bekrachtigd. De Hoge Raad gaat in deze uitspraak nog iets meer in op de uitleg van de term ‘de aard van het misdrijf’. Het gaat hierbij om type misdrijven waarbij – zoals gezegd – DNA-onderzoek geen bijdrage kan leveren aan de opsporing. Hier zal volgens de wetsgeschiedenis volgens de Hoge Raad in de regel sprake van zijn bij type misdrijven waarbij doorgaans geen celmateriaal wordt achtergelaten. Hierbij moet gelijke pas worden gehouden met ‘de stand van de techniek’. Ook andere misdrijven die eerder zijn begaan kunnen hierbij in ogenschouw worden genomen. Van de uitzonderingsgrond zal volgens de Hoge Raad slechts ‘hoogst zelden’ sprake zijn.

Ook  van het niet-opnemen van het DNA-profiel vanwege ‘de bijzondere omstandigheden waaronder het misdrijf is begaan’ zal volgens de Hoge Raad slechts in ‘uitzonderlijke situaties’ sprake zijn. De Hoge Raad onderstreept wel dat de beoordelingsruimte voor de rechter om een uitzondering van toepassing te verklaren van belang is in verband met ‘verenigbaarheid van afname van DNA-profielen met Europese regelgeving en rechtspraak’. Op deze Europese regelgeving en rechtspraak wordt verder niet expliciet ingegaan.

De vraag is of de zeer op het opsporingsbelang gerichte wet en de restrictieve uitleg van uitzonderingsgronden de tand des tijd en de toets aan het Europese recht kunnen doorstaan.

Europees recht

In de uitspraak van de Hoge Raad van 19 november 2024 wordt slechts kort, onder punt 6.5 gerefereerd aan Europese regelgeving en rechtspraak. Deze Europese regelgeving en rechtspraak is in de uitspraak niet aangehaald, maar er wordt wel kort gerefereerd wat de P-G hierover in haar vordering [in cassatie in het belang der wet] heeft geconcludeerd onder ‘punt 8 en 9’.

Het EHRM op haar beurt gaat in de arresten die hierover zijn gewezen uitgebreid in op de verenigbaarheid met art. 8 EVRM [recht op een privé-leven].

In de zaak Peruzzo en Martens vs. Duitsland[3] geeft het Europese Hof onder ‘Law’ een aantal specifieke richtlijnen voor opname van DNA in de databank. Het Hof overweegt dat art. 8 EVRM in het spel is nu DNA immers zeer persoonlijke en unieke informatie bevat en opname daarmee een inbreuk vormt op het privé-leven. De inmenging kan daarom wel onder voorwaarden maar moet een ‘legitiem doel’ dienen. De inbreuk op het grondrecht moet bij wet geregeld zijn, welke wet voldoende duidelijk en voorzienbaar moet zijn. De wet mag daarnaast niet de mogelijkheid van willekeur doen ontstaan. De inbreuk moet ‘noodzakelijk zijn in een democratische samenleving’. Daarom moet er sprake zijn van een ‘pressing social need’.

Kortom een inbreuk mag, maar wel onder bepaalde voorwaarden. Dit is vaste rechtspraak van het Hof. In het verband met opname van DNA-materiaal in een databank overweegt het Hof hierover dat opname – met het oog op de gevoeligheid van de informatie – niet ‘automatisch’ mag zijn. Opname moet relevant zijn en niet ‘excessief’ [geen bulk-opslag, zonder enige toetsing]. Het Hof overweegt dat de ‘gravity of the crime’ en de ‘persoonlijke omstandigheden van de veroordeelde’ moeten worden meegewogen. Ook een ‘repeated commission of offences which has reached a similar level of gravity’ kan voldoende zijn voor opname. In aanvulling hierop [dus niet los hiervan] moet er sprake zijn van ‘grounds to assume that criminal proceedings will have to be conducted against the convict in respect of similar offence in the future’.

Volgens het Hof moeten de ‘circumstances of the particular case, personality of the convict and reasons to assume similar offences in the future’ een rol spelen bij de beoordeling of het DNA kan worden opgenomen.

Is de jurisprudentie van de Hoge Raad in lijn met de jurisprudentie van het EHRM?

Het is maar zeer de vraag of de jurisprudentie van de Hoge Raad op dit ogenblik in lijn is met de (hogere) jurisprudentie van het EHRM op dit punt.

De Hoge Raad acht het achterwege laten van opname, bijvoorbeeld vanwege bijzondere omstandigheden, bijvoorbeeld alleen opportuun ‘in zeer uitzonderlijke situaties’. Van de uitzonderingsgrond ‘de aard van het misdrijf’ zal slechts ‘hoogst zelden’ sprake zijn.

Het is de vraag hoe dit zich laat verenigen met de vereiste toets over de ‘crime of a certain gravity’ en ‘reden voor recidive naar de toekomst’. De toetst zoals die door het Europese Hof dient te worden aangelegd betreffende de omstandigheden van de zaak, persoon van de verdachte en recidivegevaar [al dan niet concreet vast te stellen] komt – ten onrechte – slechts beperkt aan bod door de (te) strike geformuleerde uitzonderingsgronden van de Hoge Raad.  

Verdere ontwikkeling van de jurisprudentie zal moeten uitkristalliseren hoe de uitzonderingsgronden van art. 2 Wet DNA moeten worden geïnterpreteerd. Hierbij mag echter niet voorbij worden gegaan aan de handvaten die het EHRM ons hiervoor heeft geboden.

---

[1]HR 13 mei 2008; ECLI:NL:HR:2008:BC8231.

[2] HR 19 november 2024; ECLI:NL:HR:2024:1694

[3] EHRM 4 juni 2013, nrs. 7841/08 en 57900/12 [Peruzzo en Martens t. Duitsland], par. 44.

De corona-tijd is al geruime tijd voorbij maar de effecten van de corona-tijd zijn nog volop navoelbaar.

Onderzoek door de FIOD

Eén van de effecten is dat de FIOD [Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst] druk bezig is met eventuele fraude in het kader van corona-subsidie op te sporen[1]. In de corona-periode was de urgentie om bedrijven te helpen immers zo hoog dat de controle op aanvragen minimaal, althans beperkt was.

In dit kader hebben er in de periode van 11 tot en met 20 maart jl. 19 aanhoudingen plaatsgevonden. Het gaat om verdenkingen met het aanvragen van de Tegemoetkoming Vaste Lasten [TVL]. Verdere aanhoudingen worden niet uitgesloten. Er zou meer dan 1,25 miljoen aan subsidie ten onrechte zijn uitgekeerd. Ook dit bedrag kan natuurlijk nog oplopen.

Het onderzoek is gestart na een aangifte van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland [RVO]. Ook op 11 september 2024 is er in dit kader al een aanhouding verricht [2]. Het betrof in die zie zaak niet alleen coronasteun-fraude maar ook belastingfraude. Bij een doorzoeking is in deze zaak ook contant geld aangetroffen. Dit onderzoek startte na een signaal van de Belastingdienst. De verdachte zou al eerder onjuist omzetbelasting hebben opgegeven.

Aanpak FIOD

De FIOD heeft – net als de overheid bij het verstrekken van de steun – een ‘voortvarende aanpak’. Er wordt aangegeven dat ‘niet eerst de hele boekhouding zal worden doorgespit’. Hoewel een voortvarende aanpak misschien leidt tot snelle berechting, heeft de aanpak mogelijk ook tot gevolg dat het onderzoek minder zorgvuldig wordt uitgevoerd. Het risico hiervan is dat er procedures kunnen worden geëntameerd terwijl er geen opzet was om daadwerkelijk te frauderen. Personen die per abuis en onopzettelijk teveel steun [blijken te] hebben aangevraagd kunnen hiervan de dupe worden.

De FIOD werkt inzake de opsporing samen met een verscheidenheid aan andere instanties zoals het UWV, de RvO, het AMLC de FIU en banken.

Soorten steun

Er zou met meerdere soorten steun zijn gefraudeerd, zoals TVL [Tegemoetkoming Vaste Lasten], de NOW [Tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging ten behoeve van behoud van Werkgelegenheid], en de TOGS [Beleidsregel tegemoetkoming ondernemers getroffen sectoren COVID-19].

Uitspraken

Inmiddels zijn er al een aantal uitspraken gedaan betreffende verdenkingen van fraude met coronasteun. Op 22 mei 2024 deed de Rechtbank te Amsterdam uitspraak in een zaak betreffende een man die werd verdachte van medeplichtigheid [art. 48 Sr.] aan oplichting [art. 326 Sr.] door zijn bankrekening en bankpassen ter beschikking te stellen voor bedragen ontvangen aan onterechte steun.

In het kader van medeplichtigheid [art. 48 Sr] is ‘dubbel opzet’ vereist. Dit betreft dus zowel het opzet op de handelingen die de verdachte zou hebben verricht alsmede het opzet op het ‘gronddelict’ [namelijk de oplichting]. De rechtbank oordeelde dat opzet op het gronddelict niet kon worden bewezen nu de verdacht zijn bankpassen en -gegevens reeds had verstrekt nog vóórdat de corona-regelingen van toepassing waren. Chatberichten werden juist weer enkel achteraf verzonden. Derhalve concludeerde de Rechtbank tot vrijspraak. [3]

In een andere zaak werden juist pittige straffen opgelegd. In een zaak van de Rechtbank Rotterdam d.d. 3 oktober 2023[4] werd geconcludeerd dat er sprake was van valse aanvragen TOGS en TVL [Tegemoetkoming Vaste Lasten]. De Rechtbank had in het kader van onterecht ontvangen coronasteun een vordering benadeelde partij van de RvO [Rijksdienst voor ondernemend Nederland] toegewezen van € 8.000,00. In deze zaak werd aan de verdachte een gevangenisstraf opgelegd van 15 maanden. Deze straf was niet alleen voor fraude met coronasteun, maar ook voor een aantal andere tenlastegelegde feiten.

Verdacht van fraude met corona-steun

Wordt u verdacht van fraude met coronasteun? Canstein Advocatuur is gespecialiseerd in het financieel-economisch strafrecht en kan u goed bijstaan in deze zaak.

Net als in andere zaken zal Canstein Advocatuur eerst kijken naar de voorvragen [o.a. ontvankelijkheid OM] en hoofdvragen [o.a. bewijsvoering en strafmaat]. Alle relevante aspecten van uw strafzaak worden behandeld. De verdenking kan delicten betreffen met een financieel karakter zoals oplichting [326 Sr], valsheid in geschrifte [art. 225 Sr.] of witwassen [art. 420bis Sr. en/of art. 420quater Sr.]. Ook de figuur van feitelijk leidinggeven kan een rol spelen [art. 51 Sr.].

Daarnaast dient in zaken betreffende fraude met coronasteun goed verweer te worden gevoerd op een eventuele vordering benadeelde partij. U wilt immers voorkomen dat u grote bedragen moet terugbetalen aan de Staat.

Goede verdediging op alle punten is essentieel indien u wordt verdacht van fraude met coronasteun. Neem contact op met Canstein Advocatuur!

---

[1] FIOD ’19 aanhoudingen vanwege fraude met coronasubsidie’ <www.fiod.nl/19-aanhoudingen-vanwege-fraude-met-coronasubsidie/#:~:text=De%20FIOD%20heeft%20van%2011,euro%20subsidie%20ten%20onrechte%20uitgekeerd.>

[2] FIOD ‘Man aangehouden voor belasting- en coronasteunfraude’ <www.fiod.nl/man-aangehouden-voor-belasting-en-coronasteunfraude/>

[3] Rb. Amsterdam 22 mei 2024; ECLI:NL:RBAMS:2024:2922

[4] Rb. Rotterdam 3 oktober 2023; ECLI:NL:RBROT:2023; 9605.

Allereerst zal ik ingaan op enkele overwegingen betreffende de ontnemingsmaatregel. De ontnemingswetgeving bevat complexe regelgeving met verschillende regels omtrent bewijslastverdeling, bewijsvermoeden etc.

Vervolgens zal ik specifiek ingaan op berekening van het wederrechtelijk verkregen voordeel bij hennepplantages.  

Art. 36^e Sr.; de ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel; hoe zit het met de verdeling van de bewijslast?  

Op vordering van het OM kan bij afzonderlijke rechterlijke beslissing aan diegene die veroordeeld wegens een strafbaar feit een ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel worden opgelegd. Dit betreft een betaling aan de Staat (art. 36^e Sr.). Het gaat om feiten waarvan er ‘voldoende aanwijzingen’ zijn dat zij door de veroordeelde zijn begaan (lid 2). Als er dus eenmaal een strafbaar feit is vastgesteld en hierop een veroordeling is gevolgd is de ‘enkele aanwijzing’ met betrekking tot het feit waaruit voordeel zou zijn ontstaan dus voldoende. Dit kan dus om een ander strafbaar feit gaan dan waarop de bewezenverklaring is gestoeld. Het dient aannemelijk te zijn dat uit het feit waarvoor de veroordeling is gevolgd of de andere strafbare feiten waarvoor aanwijzingen bestaan wederrechtelijk verkregen voordeel is genoten (lid 3).

Met betrekking tot de aanwezigheid van andere strafbare feiten dient er dus sprake te zijn van aanwijzingen, het genoten wederrechtelijk verkregen voordeel dient aannemelijk te zijn.

Uitgaven die zijn gedaan gedurende de 6 jaar voorafgaand aan het misdrijf waarvoor de betrokkene is veroordeeld, of bezittingen die in deze periode aan hem zijn gaan toebehoren worden ook vermoed wederrechtelijk verkregen voordeel te zijn, tenzij een legale bron van herkomst aannemelijk is (lid 3). De rechter mag ook een kortere periode in aanmerking nemen (lid 4). De rechter kan een schatting maken van het wederrechtelijk verkregen voordeel. De waarde van de voorwerpen kan de marktwaarde zijn op het tijdstip van de beslissing of de opbrengst bij openbare verkoop. Het bedrag kan door de rechter ook lager worden vastgesteld dan het geschatte voordeel. Hierbij kan de huidige en toekomstige draagkracht van de veroordeelde een belangrijke rol spelen. (lid 5) Kosten die in rechtstreeks verband staan met de strafbare feiten kunnen in mindering worden gebracht indien de kosten redelijkerwijs voor aftrek in aanmerking komen (lid 8). Een vordering benadeelde partij wordt, zover die is voldaan, in mindering gebracht (lid 9). Wordt er niet tijdig betaald, dan kan het dwangmiddel van gijzeling volgen (lid 11).

Reikwijde en strekking van art. 36^e Sr.

Het moge duidelijk zijn dat de reikwijdte en strekking van art. 36^e Sr. zeer breed is. Dit blijkt al uit woorden als ‘aanwijzing’, ‘aannemelijk’, ‘wordt vermoed tenzij’, ‘schatting’, en ‘indien redelijkerwijs in aanmerking komen’. De drempel ligt laag en genoten wederrechtelijk verkregen voordeel wordt snel aangenomen.

Recapitulerend:

• Bij een veroordeling voor een strafbaar feit dient er slechts een aanwijzing te zijn voor een ander strafbaar feit.
• Het wederrechtelijk verkregen voordeel dient niet meer dan aannemelijk te zijn.
• Van uitgaven of bezittingen van 6 jaar voorafgaand aan het (veroordelende) feit wordt vermoed dat deze wederrechtelijk verkregen voordeel betreffen.
• Alleen kosten die redelijkerwijs voor aftrek in aanmerking komen kunnen van het voordeel worden afgetrokken.

De ‘ruime formuleringen’ geven de rechter veel ruimte om hoge ontnemingsvorderingen op te leggen, met het risico dat er uiteindelijk meer wordt ‘ontnomen’ dan er daadwerkelijk is verdiend. Het uitgangspunt is ‘misdaad mag niet lonen’ zodat geconcludeerd moet worden dat het om een reparatoire maatregel gaat. Uitgangspunt is dat de situatie wordt hersteld zoals deze was voorafgaand aan het strafbare feit. Het is niet het uitgangspunt dat de cliënt door de ontneming uiteindelijk meer betaald aan de staat dan het voordeel dat daadwerkelijk is genoten. De ontnemingsmaatregel heeft namelijk een punitatief karakter maar heef tot doel dat alleen daadwerkelijk genoten voordeel wordt ontnomen.

Vanwege de ruime formuleringen is het zeer belangrijk dat u een goede strafrechtadvocaat heeft die de tegen u ingestelde vordering op alle mogelijke punten ‘aanvalt’. De doelstelling, en lijn in de rechtspraak, namelijk dat enkel vermogen wordt ontnomen dat daadwerkelijk is genoten, dient hierbij helder in het vizier te worden gehouden [MvT, Kamerstukken II 1989/90,3 p. 7 e.v.].

            Bewijslastverdeling

Dat de ontnemingsprocedure een ander karakter heeft dan de strafprocedure, komt sterk tot uitdrukking in het bewijsrecht. Bij het vaststellen van het voordeel gaat het bijvoorbeeld niet om ‘wettig en overtuigend bewijs’ zoals in de strafprocedure, maar om een ‘schatting welke is ontleend aan wettige bewijsmiddelen’ [HR 26 maart 2002, NJ 2002/545; art. 511f Sv.]. De bewijslast inzake de schatting van het wederrechtelijk verkregen voordeel moet op redelijke en billijke wijze worden verdeeld tussen het OM en de verdachte [HR 28 mei 2002, ECLI:ML:HR:2002:AE1182]. Verweren in het kader van de ontnemingsprocedure dienen rechtstreeks betrekking te hebben op de ontnemingsvordering [HR 8 juni 1999, NJ 1999/589].

Voor de bepaling van de omvang van het wederrechtelijk verkregen voordeel geldt het aannemelijkheidsvereiste [HR 25 juni 2002. NJ 2003/97]. De ‘voldoende aanwijzingen’ voor ‘andere strafbare feiten’ mogen niet in rechte worden aangenomen indien niet buiten redelijke twijfel kan worden vastgesteld dat de andere strafbare feiten door de betrokkene zijn begaan [HR 11 januari 2022, ECLI:NL:HR:2022:4].

Bij de bepaling van de omvang van het wederrechtelijk verkregen voordeel dient, gezien het reparatoire karakter van de maatregel zoals gezegd  te worden aangesloten bij het voordeel dat de betrokkene in de concrete omstandigheden daadwerkelijk heeft genoten [HR 1 juli 1997, NJ 1998/242]. In het kader van de ‘redelijke en billijke bewijslastverdeling’ dient de verdediging tegenover de [beredeneerde] aannames van de het politierapport met goed onderbouwde stellingen te komen [HR 25 september 2007, NJ 2002/531].

            Berekeningsmethoden

Er zijn door de Hoge Raad verschillende berekeningsmethoden goedgekeurd die allen op een wettig bewijsmiddel dienen te steunen. De ontneming moet worden vastgesteld over een periode waarin de betrokkene strafbare feiten heeft gepleegd. De rekenmethode kan uiteraard door de verdediging worden betwist. Deze betwisting dient gemotiveerd te zijn en waar nodig onderbouwd met bewijsstukken. De rechter kan de conclusies van een rapport overnemen, maar de beslissing over de vaststelling van het voordeel en welke conclusies door de ontnemingsrechter kunnen worden getrokken ligt uiteindelijk bij de ontnemingsrechter. Een rapport is dus informatief, maar de rechter oordeelt uiteindelijk over het bewijs en of het vermeende wederrechtelijke verkregen voordeel aannemelijk is geworden. Voorbeelden om tot een (op wettelijke bewijsmiddelen gestoelde schatting) te komen zijn:

• Abstracte methode;
• Methode van extrapolatie;
• Methode van beredeneerde vermogensvergelijking;
• Methode van kasopstelling.

Al deze methoden zijn wettelijk toegestaan. Het zal echter in elke zaak de vraag zijn welke methode leidt tot de meest reële en realistische schatting en welk voordeel dus het meest ‘aannemelijk’ is.

Het feit dat de ontnemingsmaatregel reparatoir van karakter is vraagt erom dat die methode wordt gebruikt waarbij zo goed als mogelijk wordt aangesloten bij het daadwerkelijk genoten voordeel.

            Kosten

De rechter heeft van de wetgever een grote vrijheid gekregen bij de schatting van het wederrechtelijk verkregen voordeel. Wel dient hierbij aangesloten te worden bij het daadwerkelijk genoten voordeel. Ook wat betreffende de kosten die in mindering kunnen worden gebracht op het ontnemingsbedrag heeft de rechter een grote vrijheid [HR 1 juli 1997, NJ1998/242]. Bij kosten kan gedacht worden aan de aanschaf van middelen, of de huur van een locatie voor een hennepkwekerij. Ook kan gedacht worden aan de ‘inkoopprijs’ van producten. Het is aan de rechter om te bepalen welke kosten ‘in redelijkheid’ in mindering kunnen worden gebracht. De kosten dienen in directe relatie te staan tot de voltooiing van het delict. ‘Illegale kosten’ kunnen niet in mindering worden gebracht. Het in mindering brengen van deze ‘illegale kosten’ zou onder omstandigheden niet redelijk zijn.

            Matiging ontnemingsvordering

De rechter kan het ontnemingsbedrag matigen. Deze matiging hoeft niet enkel gelegen te zijn in de draagkracht van de betrokkene maar kan in meerdere omstandigheden gelegen zijn. De rechter heeft hierin een grote vrijheid [HR 8 april 2014, ECLI:NL:HR:2014:860].

            Berekening wederrechtelijk verkregen voordeel bij hennepplantages

Dan – na deze inleiding over ontneming van het wederrechtelijk verkregen voordeel in het algemeen – terug naar de kop van dit artikel.

Hoe komt nu de berekening van wederrechtelijk verkregen voordeel bij hennepplantages tot stand? Hiervoor wordt vaak gebruik gemaakt van een standaardrapport[1]. Dit rapport is opgesteld door het ontnemingsbureau van het Openbaar Ministerie waardoor het rapport al enigszins ‘gekleurd’ kan worden geacht. Rechter varen geregeld ‘blind’ op deze rapporten, terwijl elke ontnemingszaak uniek is en het daadwerkelijk genoten voordeel in elke zaak ook uniek. De objectiviteit en redelijkheid van de rekenmethoden in het rapport worden in de literatuur regelmatig betwist.[2] In de literatuur wordt gesteld dat ontnemingsvorderingen vaak te hoog worden vastgesteld door de rekenmethode en dat niet wordt aangesloten bij het daadwerkelijk genoten voordeel.

In het rapport wordt uitgegaan van bepaalde ‘standaardvoorspellingen’ betreffende opbrengsten. Echter, net als bij andere ondernemingen zal de éne onderneming het beter doen dan de andere. Het rapport is een one-size-fits-all en doet afbreuk aan de diversiteit waar het aankomt op aantallen oogsten, in aftrek te maken kosten, mate van professionaliteit, verkoopprijs per kilo etc.

Op grond van nieuwe wetenschappelijke inzichten levert Beckers kritiek op de berekening van de het wederrechtelijk verkregen voordeel door middel van het standaard-rapport. Volgens de schrijver zijn rechters het ‘BOOM-rapport’ ten onrechte als norm gaan handteren. Hierdoor dreigt er meer te worden afgepakt dan daadwerkelijk is verdiend, hetgeen in strijd is met jurisprudentie van de de Hoge Raad.[3] De schrijver acht de meetmethode niet gebaseerd op ‘objectieve meetmethode’ en alleszins redelijk. De schrijver vindt dat de meetmethode dringend aan vervanging toe is. De schrijver stelt daarnaast tevens dat verklaringen en verdachten die duiden op lagere opbrengen, onvoldoende onderbouwd terzijde worden geschoven.[4].

            Uitgangspunten rapport

Om het voordeel te berekenen wordt uitgegaan van bepaalde ‘uitgangspunten’. Ook in dit kader wordt er dus klaarblijkelijk als gerekend met algemeenheden en een ‘standaardmodel’, terwijl elke situatie natuurlijk anders is.

Er wordt bijvoorbeeld uitgegaan van de volgende standaardberekeningen:

• 15 planten per m2
• Per m2 2 assimilatielampen van 510 Watt;
• Een groei in één week en een bloei van 9 weken.
• Eén week drogen.
• Een opbrengst van 28,2 gedroogde bloemtoppen per plant.
• Per kilo een opbrengst van € 3.280,00 [schatting publicatiedatum artikel].

Het rapport gaat eraan voorbij dat er misschien niet ’strak achter elkaar wordt gekweekt’, dat de betrokkene wel eens met vakantie zou gaan, dat een oogst wel eens zou mislukken, dat een coffeeshop minder wilt betalen dan het ‘standaardbedrag’ [en dat de teler hiermee akkoord gaat]. Andere factoren dan die hierboven genoemde factoren worden dus niet meegenomen in de meetmethode. Er is uitgegaan van een ‘mediaan’, dat betekent dat 50 procent van de resultaten boven de ‘mediaan’ ligt en 50 % daaronder. De meetmethode heeft derhalve dus totaal geen aandacht voor variaties in professionaliteit van de kwekers, meer of minder gelukt oogsten, onderhandelingspositie bij de coffeeshop etc. Alle kwekers worden in dit kader ‘over één kam geschoren’.

Naast bovengenoemde factoren is bijvoorbeeld ook niet vastgesteld of de planten een ‘lineaire’ groei laten zien en of dit leidt tot de verwachtte [berekende] oogst. Ook is niet vastgesteld of in ‘ontwikkelingsstadium’ 10 is geoogst, of dat de (meer of) minder professionele kweker al in stadium ‘7’ of ‘8’ zijn gaan oogsten. Kwekers kunnen immers snel geld willen, bang zijn voor bestraffing, etc., en op die grond ‘eieren voor hun geld kiezen’.

Hoewel de meetmethode uitgaat van ‘one-size-fits-all’ en een lineaire en succesvolle ontwikkeling van de hennepplantage, blijkt uit een door de WOCD beschreven rapport dat er veel mis kan gaan bij het telen[5]. Logisch, de eerste keer van de glijbaan gaat ook niet altijd goed. Het te laat veranderen van de belichting kan bijvoorbeeld veel invloed hebben op de opbrengst. Door een koude winterperiode kan de nodige groeitijd met wel drie weken verlengen. Een aantal van vier oogsten per jaar wordt in dit kader realistischer geacht.[6].

In het door de WOCD besproken rapport wordt ook besproken dat suboptimale omstandigheden kunnen leiden tot wel 43% minder te oogsten planten [door verwelking]. Door onvolledige verslaggeving van verbalisanten is echter vaak niet meer goed vast te stellen wat de kweekomstandigheden waren.

Er wordt uitgegaan van een one-size-fits-all-berekening, maar een goedlopende bakkerij in het centrum verdient toch ook niet evenveel als de bakker op de hoek? Er zijn grote verschillen in professionaliteit, maar ook in de prijs waartegen hennep aan coffeeshops wordt verkocht.

De schrijver van het artikel geeft aan dat er onvoldoende aandacht wordt besteed aan de verklaring van de verdachte, terwijl dit een bruikbaar bewijsmiddel is. Die verklaring moet niet worden getoetst aan het BOOM-rapport, maar aan de concrete feiten en omstandigheden van de aangetroffen kwekerij. Ook de lichtomstandigheden dienen hierbij een rol te spelen. ‘Licht is gewicht’ is immers een veelgehoorde spreuk onder kwekers.

Conclusie  

De ‘one-size-fits all’- benadering gaat niet op omdat elke teler uniek is en elke kweekomstandigheid anders. Het ‘blind’ varen op een ‘algemeen rapport’ met een ‘standaardberekening’ leidt tot onrechtvaardige uitkomsten.

In bepaalde gevallen zal er daardoor meer voordeel worden ontnomen dan daadwerkelijk is genoten.

Er dient meer aandacht te komen voor de verklaring van de kweker, welke kan worden getoetst aan de aangetroffen kweekomstandigheden. Echter ook ander bewijsmiddelen kunnen worden gebruikt bij het vaststellen van het wederrechtelijke verkregen voordeel, zoals bijvoorbeeld kasstromen. Bij het vaststellen van het wederrechtelijke verkregen voordeel moet meer worden uitgegaan van ‘maatwerk’.

Wordt u verdacht van het exploiteren van een hennepkwekerij? Dreigt er een ontnemingsvordering? Zorg dat u een goede advocaat heeft.

Neem contact op met Canstein Advocatuur!

---

[1] Wederrechtelijk verkregen voordeel hennepkwekerij bij binnenteelt onder kunstlicht. Standaardberekening en normen april 2005, Den Haag BOOM 2005 [voorheen: BOOM-rapport].

[2] G.A.C. Beckers, ‘Standaardberekening bij hennepteelt is dringend aan vervangen toe’, Strafblad 2016, Afl. 2016/1.

[3] HR 24 november 2015, ECLI:NL:HR:2015:3364, RO 2.3

[4] Zie bijvoorbeeld: Hof Den Bosch 12 maart 2014, ECLI:NL:GHSHE:2014:708.

[5] Van der Giessen, Molenaar & Van Ooyen-Houwen, a.w. p.75.

[6] G. de Haye, Praktische binnenteelt. Tips voor de succesvolle thuiskweek van marihuana 2003, p. 74.

Als u betrokken raakt bij een strafzaak waarbij [tevens] een ontnemingsvordering is toegewezen, kunt u te maken krijgen met de tenuitvoerlegging wanneer het vonnis of arrest onherroepelijk is geworden.   

In deze blog wordt besproken wat een ontnemingsvordering is, en op welke wijze de vordering ten uitvoer kan worden gelegd. Met name ga ik erop in welke [rechts-]middelen er nog openstaan indien de vordering eenmaal onherroepelijk is geworden. Er is nog meer mogelijk dan u denkt.  

Wat is een ontnemingsvordering? Hoe verloopt de zaak hangende de procedure?

 Een ontnemingsvordering is een vordering waarmee de staat probeert het financieel voordeel van criminele activiteiten te ontnemen. Dit kan bijvoorbeeld geld zijn, maar ook goederen die zijn aangeschaft. Het doel van deze vordering is om te voorkomen dat een crimineel profiteert van de misdaad. In plaats van alleen een straf op te leggen, probeert de staat ook de ‘winst’ van de misdaad af te nemen.

De ontnemingsvordering wordt ingediend door het Openbaar Ministerie (OM) nadat er een veroordeling heeft plaatsgevonden, maar het kan ook los van de strafzaak worden ingezet.

De ontnemingsvordering dient uiterlijk 2 jaar na de uitspraak in eerste aanleg te worden ingediend door de officier [art. 511b Sv.]. Zolang het onderzoekt TTZ [ter terechtzitting] nog loopt kan er nog met de officier worden geschikt [art. 511c Sv.]. Uw advocaat kan in dit kader ook een schikkingsvoorstel voor u indienen. In hoger beroep kan niet meer worden geschikt[1].

Tenuitvoerlegging van de ontnemingsvordering

Wanneer er geen rechtsmiddel meer openstaat en de zaak onherroepelijk is geworden – waarbij de ontnemingsvordering is toegewezen – wordt de uitspraak door het OM verstrekt aan de Minister [6:1:1 Sv.]. Dit dient uiterlijk binnen 14 dagen na het onherroepelijk worden van de uitspraak te gebeuren. In bepaalde gevallen wordt daarbij een advies gevoegd van de rechter over de wijze van tenuitvoerlegging [lid 3]. Het OM kan ook advies geven over de wijze van tenuitvoerlegging [art.. 6:1:10 Sv.]. Kosten van verhaal en inning komen ten laste van de veroordeelde [art. 6:4:3 lid 6; 6:4:5 lid 5 en 6:4:6 lid7]. Eventueel openstaande bedragen die veroordeelde nog van de staat zou krijgen worden verrekend [art. 6:1:13]. Er kan worden verzocht tot uitstel van betaling of betaling in termijnen [art. 6:4:1 Sv.].

Dwangmiddel gijzeling

Indien volledig verhaal niet mogelijk blijkt kan het OM een vordering instellen om te worden gemachtigd om de veroordeelde te gijzelen [art. 6:6:25 Sv.]. Gijzeling heft de verplichting tot betaling niet op. Indien de veroordeelde ‘buiten staat is’ en dus niet ‘kan’ betalen is gijzeling niet mogelijk.

Onderzoek vermogen

Indien niet tijdig wordt betaald [art. 6:4:1 lid 2] binnen de termijn kan de R-C [rechter-commissaris] op vordering van de officier een onderzoek instellen naar het vermogen van de veroordeelde [art. 6:4:22 Sv.]. Het verzoek is gericht op de vaststelling van het vermogen van de veroordeelde. De vordering bevat de hoogte van de betalingsverplichting, het bedrag dat reeds is voldaan en of er een vordering tot vermindering [van het ontnemingsbedrag] zou zijn gedaan. De machtiging wordt alleen verleend als het gaat om een ‘aanzienlijk bedrag’ en er aanwijzingen zijn dat er voorwerpen zijn waarop verhaal zou kunnen worden gehaald. De machtiging geldt in principe voor 6 maanden maar kan telkens worden verlengd tot maximaal 2 jaar. Onder meer indien de veroordeelde alsnog aan zijn betalingsverplichting heeft voldaan eindigt het onderzoek.

In het kader van het onderzoek naar het vermogen kunnen ook plaatsen worden doorzocht [art. 6:4:23 Sv.]. Ook kan een verbalisant in het kader van dit onderzoek vorderen dat een derde opgeeft welke vermogensbestanddelen deze van de veroordeelde onder zich heeft gehad [6:4:24 lid 1a Sv.] Ook andere opsporingsbevoegdheden kunnen het OM in dit kader toekomen [6:4:24 Sv.].

 Is er nog iets te doen aan de ontnemingsvordering ná onherroepelijk worden van het vonnis of arrest?

Tot zover het slechte nieuws. Maar dan de ‘hamvraag’, is er nog iets te doen aan de ontnemingsvordering na het onherroepelijk worden van het vonnis?

Ja die mogelijkheden zijn er wel! Al zijn de mogelijkheden in zekere zin wel weer beperkt.

De veroordeelde kan een schriftelijk en gemotiveerd verzoek doen aan de rechter het vastgestelde bedrag te verminderen of kwijt te schelden ex. art. 6:6:26 Sv. Het bedrag kan ook worden verlaagd indien dit te hoog blijkt te zijn vastgesteld. In de volgende omstandigheden kan een verzoek tot kwijtschelding of vermindering van de ontnemingsmaatregel nuttig zijn:

• Er is sprake van gewijzigde omstandigheden [HR 4 januari 2005; ECLI:NL:HR:2005:AR8661, NJ2006/159]. Dit dienen omstandigheden te zijn die de ontnemingsrechter niet reeds bekend waren en van voldoende gewicht zijn om aan te nemen dat het te betalen bedrag lager was geweest indien de ontnemingsrechter hier wel mee bekend was geweest.
• Het verzoek is toegesneden op de draagkracht van de veroordeelde. Hiertoe kunnen ook omstandigheden worden meegenomen die de rechter reeds bekend waren [HR 16 maart 2021, ECLI:NL:HR:2021:376, NJ2021/123].
• De procedure is niet toegesneden op een diepgaand feitenonderzoek. De verzoeker dient dus verifieerbare gegevens te verstrekken die nopen tot vermindering of kwijtschelding van het te betalen bedrag.

Tegen de beslissing van de rechter staat in dit kader geen hoger beroep open!

Als er door de rechter een hoger bedrag is vastgesteld dan de som van het werkelijke voordeel, dient het teveel betaalde te worden terug betaald of dient de openstaande vordering naar beneden te worden bijgesteld [lid 2]. De veroordeelde en het OM worden inzake het verzoek tot kwijtschelding of vermindering gehoord [lid 3]. Het verzoek tot kwijtschelding of vermindering dient tijdig te worden gedaan [lid 4].

De matigingsprocedure wordt gevoerd bij het gerecht in eerste aanleg. Hangende de procedure kan de tenuitvoerlegging worden opgeschort [lid 5].

Gratie ontnemingsvordering

Ter zake van ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel kan ook gratie worden verzocht [art. 6:7:1 lid 1b].

Praktische tips voor de ten uitvoerlegging

Het is belangrijk om goed voorbereid te zijn als u met een ontnemingsvordering, of de tenuitvoerlegging hiervan, te maken krijgt. Dit betekent dat u inzicht moet hebben in uw eigen financiële situatie en de goederen die mogelijk onder de vordering vallen. Verder kunnen de procedures rondom de ontnemingsvordering complex zijn. Hierom is het handig om een ervaren strafrechtadvocaat in te schakelen die u kan helpen met de juridische procedures en mogelijke bezwaren.

Wat te doen als u een ontnemingsvordering ontvangt?

Als u een ontnemingsvordering ontvangt, is het belangrijk om direct juridische bijstand in te schakelen. Er komt veel juridische kennis bij kijken. Een strafrechtadvocaat kan u niet alleen adviseren over de beste strategie, maar kan ook helpen bij het indienen van een bezwaar.

Heeft u nog verdere vragen? Neem gerust contact met ons op!

Bronnen

• In beslag nemen goederen | FIOD
• wetten.nl – Regeling – Wetboek van Strafvordering – BWBR0001903
• ECLI:NL:RBLIM:2019:2971, Rechtbank Limburg, 03/703513-10 (<span class=”hl0″>ontnemingsvordering)
• wetten.nl – Regeling – Aanwijzing afpakken – BWBR0038996
• Ontneming wederrechtelijk verkregen voordeel | Rechtspraak
• wetten.nl – Regeling – Wetboek van Strafvordering – BWBR0001903

---

[1] HR 1 April 2003, ECLI:NL:HR:2003:AF4161, NJ 2003/348

Sinds 1 juli 2024 geldt er een nieuwe wet Seksuele misdrijven.

Bij seksuele misdrijven is er sprake van onvrijwillig, ongelijkwaardig of ongewenst seksueel contact. Ook online gedragingen kunnen seksuele misdrijven opleveren. Daarnaast is ook seksuele straatintimidatie strafbaar gesteld (art. 429ter Sr.). De wet moet zich in de komen jaren in de strafrechtelijke praktijk nog verder uitkristalliseren.

Er zijn drie categorieën delicten:

1. Aanrandingsdelicten;
2. Verkrachtingsdelicten;
3. Overige seksuele misdrijven.

De aanrandings- en verkrachtingsdelicten kennen verschillende gradaties in ernst.

In tegenstelling tot aanranding gaat het bij verkrachtging om het seksueel binnendringen van het lichaam.

Van seksueel binnendringen kan sprake zijn indien:

1. Er sprake is van penetratie;
2. Een daarmee vergelijkbare gedragingen (wat betreft ernst);
3. Een handeling die met A of B gelijk wordt gesteld. Hierbij wordt bijvoorbeeld gedacht aan orale, anale of vaginale penetratie. Ook vingeren betreft in dit kader penetratie.
4. De beruchte tongzoen betreft geen verkrachting (HR 12 maart 2013, ECLI:NL:HR:2013:BZ2653 ‘Tongzoen I’)

Er kan sprake zijn van schuldaanranding of opzetaanranding. Deze twee varianten gelden ook bij verkrachting. Aanranding of verkrachting bij verschillende leeftijdsgroepen (minderjarigen) geldt als een gekwalificeerde (en dus strafverzwarende variant).

Daarnaast is het strafbaar kinderen seksueel te benaderen (art. 251 Sr.), kinderpornografie is – vanzelfsprekend – strafbaar (art. 252 Sr.), aanstootgevend gedrag (art. 254b Sr.), dierenpornografie (art. 254c Sr.) en het verrichten van seksuele handelingen met een dier (art. 254d Sr.).

De wetgeving omtrent ‘seksuele misdrijven’ is ‘opgeschoven’ en meer gedragingen dan voorheen worden strafbaar gesteld. Dit heeft te maken met de veranderende seksuele moraal in onze samenleving. Ook is er speciale aandacht voor online gepleegde seksuele misdrijven. Door technologische ontwikkelingen spelen misdrijven dan voorheen zich immers online af.

Cruciaal verschil

Een cruciaal verschil tussen de oude en de nieuwe wetgeving is dat niet de component ‘dwang’ maar de component ‘wederkerigheid’ (consent) centraal staat.

Schuld

Er wordt dus een onderscheid gemaakt tussen opzet en schulddelicten. Er is sprake van ‘schuld’ als er – vanuit het perspectief van de dader – ‘ernstige reden zijn om te vermoeden dat de wil ontbreekt’. Het kan hierbij zowel om bewuste als onbewuste schuld gaan. Bij bewuste schuld heeft iemand nagedacht over de gevolgen van zijn daad, maar heeft hij de ernst van deze gevolgen onderschat. Bij onbewuste schuld heeft de dader in zijn geheel niet nagedacht over de gevolgen van zijn daad maar had hij dit wel moeten doen.

Bijvoorbeeld:

Bewuste schuld: 

• Bijvoorbeeld: ‘ze is dronken en kan misschien niet bepalen wat ze wilt, maar ik denk dat het wel meevalt, ze wil denk ik wel’.

Onbewuste schuld:

• Ze is dronken, maar ze wil denk ik wel.

Bij bewust schuld is er dus een zekere bewustheid dat er een grens zou kunnen worden overschreden, maar is hier een verkeerde inschatting gemaakt. Bij onbewuste schuld ging de dader ervan uit dat er ‘niets aan de hand was’, maar had hij dus beter moeten weten. Voor de duidelijkheid, beide varianten zijn strafbaar. Het gaat bij beide varianten wel om het perspectief van de dader. Wat kon van hem (of haar), gezien de omstandigheden, worden verwacht?

De lijn tussen strafbaarheid en straffeloosheid is van belang en goede verdediging is belangrijk. Daarnaast valt uit de inkleding van de nieuwe wet af te leiden dat bij de dader dus een verantwoordelijkheid komt te liggen zich (telkens) af te vragen of er sprake is van ‘consent’.

Schuld bij minderjarigen

Bij minderjarige slachtoffers kan er sprake zijn van strafbare handelingen, ook als die met instemming zijn gebeurd. Simpelweg de minderjarigheid kan de handeling strafbaar maken.

Opzet

Er is sprake van ‘opzet’ als het feit dat het seksueel contact niet met instemming plaats vindt ‘op de koop toe is genomen’ (bijvoorbeeld: misschien wil ze niet, maar dat is dan jammer). Het verschil met bewuste schuld is dat de dader in het geval van bewuste schuld, in overweging heeft genomen dat er geen sprake was van consent, maar dit risico (ten onrechte) als onwaarschijnlijk van de hand heeft gedaan.

We komen hier dus op een lastig vlak want waar mocht de dader vanuit gaan gezien de situatie? Dit is de vraag die steeds moet worden gesteld.

Leeftijd minderjarige

De leeftijd van minderjarigen is geobjectiveerd. Met een eenvoudig: ‘ze zei dat ze 18 was’ zal een mogelijke dader dus niet meer weg komen. Alleen als er aan een zware onderzoekplicht is voldaan (onderzoek naar de leeftijd van het vermeende slachtoffer) kan er eventueel een beroep op afwezigheid van alle schuld door de (vermoedelijke) dader worden gedaan. Hoe jonger de betrokkene, hoe zwaarder de onderzoeksplicht.

De wil

De (positieve) wil van beide partijen staat dus centraal. Dat wederzijds goedvinden kan ook anders tot uiting worden gebracht dan door expliciete communicatie. Het tekenen van een contract[1] is dus (vooralsnog) niet nodig. De wil dient te worden afgeleid uit ‘de omstandigheden van het geval’. Het moge duidelijk zijn dat er hier sprake is van een groot grijs gebied.

Om enige helderheid te scheppen worden er vijf gevalstypen onderscheiden.

1. Een negatieve, terughoudende, terugtrekkende of passieve opstelling (verbaal of non-verbaal);
2. Er is sprake van totaal onverhoeds handelen, waardoor er überhaupt geen tijd is geweest de wil van de ander te verifiëren;
3. Er is sprake van beperken van de wilsvrijheid van de ander (bijvoorbeeld dwang, geweld of bedreiging);
4. Iemand is fysiek of psychische niet in staat tot een wilsuiting (bijvoorbeeld dronken);
5. Er is sprake van een ‘ongelijkwaardige situatie’ (denk aan werkgever-werknemer, of grote leeftijdsverschillen). Het kan echter wel zo zijn dat er ondanks die ongelijkwaardige relatie toch sprake is van vrije wilsbepaling. Bijvoorbeeld de docent en de (meerderjarige) leerling met volledige consent.

Wederom, er is een groot grijs gebied. Daarom zal het lastig zijn om in specifieke situaties de strafbaarheid te bepalen. De gevalstypen zijn niet limitatief.

Het ontbreken van de wil zou kunnen worden afgeleid uit bepaalde indicaties zoals ongelijkwaardigheid, de plaats of de wijze waarop het seksuele contact plaatsheeft, leeftijdsverschillen etc. Het zal telkens gaan om een beoordeling van de omstandigheden van het geval.

Enerzijds is het positief dat slachtoffers een lagere ‘drempel’ zullen ervaren bij het doen van aangifte, anders kan de nieuwe wet in concrete situaties voor veel onduidelijkheid zorgen. De rechtspraak zal de nieuwe wetgeving in de komende jaren meer moeten verduidelijken.

Hieronder (een kleine selectie) uit de literatuur die over dit onderwerp te raadplegen is:

• N. Lentjes, ‘Een verkenning van het bestanddeel “de wil ontbreekt” uit de Wet Seksuele misdrijven’, NTS 2023/55 (afl. 4, pag. 204-216);
• L. Kesteloo, R. ter Haar & N. Korthals, ‘Strafbaarstelling van seks tegen de wil: een verkenning van culpa’, NTS 2022/35;
• K. Lindenberg, ‘Onvrijwillige seksuele interactie’, AA 2020/1040.

---

[1] Seks? Eerst even een contract tekenen. NRC 20 februari 2018.

Stel, je bent door de rechter veroordeeld voor een strafbaar feit en je moet zelfs een onvoorwaardelijke gevangenisstraf ondergaan. Wat nu? Wordt je meteen de volgende dag opgepakt? Hoe gaat deze procedure in zijn werk? En zou je mogelijk in aanmerking komen voor de zelfmeldingsprocedure? In deze blog wordt het aan je uitgelegd.

Wanneer is een vonnis of arrest onherroepelijk?  

Allereerst, een vonnis of arrest wordt onherroepelijk als er geen rechtsmiddel meer openstaan. Je kan dus niet meer in hoger beroep of cassatie. Cassatie is de laatste instantie bij de Nederlandse rechter. Daarna is het arrest onherroepelijk. Ook wanneer er niet tijdig hoger beroep is ingesteld is het vonnis onherroepelijk. De uitspraak is daarmee definitief.

Wat gebeurt er al een vonnis of arrest onherroepelijk is geworden?

Uiterlijk binnen 2 weken nadat de uitspraak onherroepelijk is geworden wordt deze door het OM verstrekt aan de minister (art. 6:1:1 lid 2). De doelstelling van de wet is dus de uitspraak zo snel mogelijk tenuitvoer te leggen. De rechter mag zich uitspreken over de wijze van tenuitvoerlegging maar dit advies is niet bindend (art. 6:1:1 Sv.). De bedoeling is dat de uitspraak zo spoedig mogelijk ten uitvoer wordt gelegd (art. 6:1:2 Sv.). De ‘ketenregisseur’ AICE beoordeelt of de veroordeelde als gesignaleerd wordt opgegeven of in aanmerking komt voor de zelfmeldingsprocedure. Bij de (wijze) van tenuitvoerlegging wordt rekening gehouden met verschillende belangen zoals de veiligheid van de samenleving, de belangen van slachtoffers en nabestaanden, maar natuurlijk ook het belang van resocialisatie van de veroordeelde (art. 6:1:3 SV.). Het OM kan (art. 6:1:10 Sv) advies geven over de wijze van tenuitvoerlegging.

Wat is de zelfmeldingsprocedure?

De zelfmeldingsprocedure is in principe een stuk prettiger. De veroordeelde krijgt een datum door dat hij zichzelf dient te melden bij de PI en kan zijn detentie een stuk beter voorbereiden.

Dit kan ook zeer behulpzaam zijn om bijvoorbeeld werkzaamheden in de buitenwereld over te dragen (bijvoorbeeld een zaakwaarnemer aan te stellen) of andere zaken te regelen omtrent familie en kinderen.

Wanneer komt een Veroordeelde in aanmerking voor de zelfmeldprocedure?

Artikel 2:1 van de ‘Regeling tenuitvoerlegging strafrechtelijke beslissingen’ geeft duidelijke criteria die verhelderen wanneer een veroordeelde in aanmerking kan komen voor de zelfmeldprocedure. Er zijn echter ook al duidelijke criteria die zelfmelding uitsluiten. Zoals:

• Het gaat om een misdrijf waarop 12 jaar of meer is gesteld of een zedenmisdrijf met een minderjarige (art. 70 lid 2 Sr.);
• Het gaat om een gijzeling;
• De veroordeelde geen betrouwbaar en bruikbaar adres heeft.

Het is dus in ieder geval van belang een goed (inschrijf-)adres te hebben!

In de afweging tot zelfmelding, kunnen daarnaast de hierna volgende factoren worden betrokken:

• De aard en ernst van de vrijheidsbenemende sanctie;
• De mate waarin de rechtsorde door het strafbare feit is geschokt;
• De psychische gesteldheid van de veroordeelde en eventuele veiligheidsrisico’s in dit kader;
• De situatie dat de veroordeelde eerder een oproep tot zelfmelding heeft genegeerd;
• De omstandigheid dat een veroordeelde eerder een tenuitvoerlegging heeft tegengewerkt;
• Het feit dat het om een jeugdige gaat.

Conclusie

De zelfmeldprocedure biedt een hoop voordelen in vergelijking tot de (onvrijwillige) signalering en aanhouding van de veroordeelde.

Echter niet elke veroordeelde komt zomaar voor de zelfmeldprocedure in aanmerking. Alle belangen dienen telkens te worden afgewogen. Je had advocaat kan een verzoek doen bij het AICE jou als veroordeelde in aanmerking te laten komen voor de zelfmeldprocedure! Neem contact op met Canstein Advocatuur!

Taxi-chauffeurs – zowel in loondienst en ondernemers – zijn verplicht een rittenregistratie bij te houden. Dit wordt gedaan middels een boordcomputer (BCT). Dit staat in de Regeling gebruik boordcomputers en computerkaarten.

Ingevolge art. 16 lid 3 van de regeling dient het begin en einde van elk taxi-rit te worden geadministreerd.

Taxichauffeurs dienen dus over een chauffeurskaart dan wel ondernemerskaart te beschikken (indien zij ZZP’er zijn). De ondernemerskaart – indien de chauffeur een zelfstandig ondernemer is – dient te gekoppeld te zijn aan het bedrijf van de chauffeur (art. 17 van de Regeling gebruik boordcomputers).

Op grond van art. 79 Wet Personenvervoer is een correct functionerende boordcomputer verplicht. Ook blijkens art. 1 lid 1 van de Wet economische delicten is het hebben van de juist geregistreerde boordcomputer verplicht.

Een BCT (Boord Computer voor Taxi’s) is verplicht zodat de ILT (Inspectie Leefomgeving en Transport) de arbeidstijden en rusttijden goed kan controleren. Zo zitten taxichauffeurs niet te lang achter het stuur. Controle op de arbeids- en rusttijden is met name ingesteld ter bescherming van de werknemer en / of ZZP’er die in een gezagsrelatie tot de opdrachtgever staat.  

De arbeidstijdenwet geldt dus alleen voor ondernemers indien er een ‘gezagsrelatie’ tussen de opdrachtgever en de opdrachtnemer bestaat. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn als u opdrachten van Uber aanneemt. De arbeids- en rusttijden zijn er dus om de werknemer of ZZP’er die in een gezagsrelatie staat te beschermen.

Wat zijn de arbeids- en rusttijden?

Werknemers

• Bij langer dan 5,5 uur werken moet er 30 minuten pauze worden gehouden;
• Bij langer dan 10 uur werken moet er in totaal 45 minuten pauze worden gehouden;
• In een periode van 24 uur moet er in ieder geval 10 uur achter elkaar rust gehouden worden;
• In een week moet er in ieder geval een rusttijd zijn van 36 uur achter elkaar;
• Een dienst mag maximaal 12 uur duren;  

Zelfstandigen

• Zelfstandigen moeten in ieder geval bij 5,5 uur werken achter elkaar in ieder geval 15 minuten pauze houden;
• In een dag moet er in ieder geval 10 uur rust worden gehouden;
• In twee weken moet er in ieder geval 3 dagen rust worden gehouden;
• Voor ondernemers gelden er dus minder regels omtrent rust- en pauzetijden.

Strafbaarheid

De BCT is er dus (met name) om de arbeidstijden te controleren, maar het rijden zonder boordcomputer is (ook als de arbeidstijdenwet niet zou zijn overtreden) is op zichzelf al een strafbaar feit. Elke taxi moet dus simpelweg een juist geïnstalleerde BCT hebben. Anders is er sprake van een overtreding van de Wet op de economische delicten, hetgeen een strafbaar feit oplevert.

Indien er een bevel wordt gegeven via de ILT de arbeid te staken en de arbeid gaat toch door levert dit ook een zelfstandig economisch delict op (art. 8.3 arbeidstijdenwet en art. 1.1 en 2.1 WED).

Strafrecht of bestuursrecht

Als de regels voor taxi-vervoer niet worden nageleefd kunnen er fikse boete’s volgen:

• € 1.800,00 voor geen werkende of goedgekeurde BCT in de taxi;
• € 1.800,00 voor foute registratie van ritten in de BCT;
• € 360,00 voor geen geldige chauffeurskaart;
• € 900,00 geen gekeurde taxameter.

Dit zijn in principe bestuursrechtelijke boete’s. Die hebben dus geen strafrechtelijke consequenties.

Conclusie

Overtredingen in het kader van de Wet Personenvervoer kunnen dus zowel bestuursrechtelijke als strafrechtelijk worden afgedaan. Bepaalde overtredingen zijn namelijk strafbaar gesteld middels de WED.  

November 2024 

Wat zijn crypto’s? 

De eerste en meest bekende cryptocurrency is Bitcoin. Bitcoin heeft de afgelopen jaren een enorm groei doorgemaakt. De digitale munteenheid werd in 2009 gelanceerd. Naast bitcoin zijn er nog vele andere cryptocurrency zoals Ethereum, de Binance Coin en de Dodge Coin, gesteund door de van Tesla en SpaceX bekende Elon Musk. 

Sinds de herverkiezing van Donald Trump is de waarde van de munten weer flink gestegen. Sommigen zien cryptocurrency als het nieuwe betalingsmiddel, vrij van de inmenging van bemoeizuchtige banken, anderen zien cryptocurrency met name als een bedreiging van het huidige financiële systeem en daarmee een destabiliserende factor. Cryptocurrency verschilt van de andere (‘reguliere’) valuta door de technologie die nodig is om (handelen in) crypto’s mogelijk te maken. Hier is ‘blockchain’ voor nodig. Blockchain (‘keten van blokken’) is een techniek waarbij een netwerk van gebruikers gezamenlijk een database van transacties kan bijhouden. De ‘blokken’ zijn goedgekeurde transacties. Als er nieuwe transacties zijn komen er nieuwe blokken aan de keten. Het bijzondere is dat het moeilijk is om vals te spelen, bijvoorbeeld door dezelfde munt twee keer uit te geven. 

Moeten crypto’s worden opgegeven voor de Belastingen? 

Crypto’s vallen onder de ‘overige’ bezittingen van Box 3 en moeten gewoon worden opgegeven bij de belastingdienst. Vanaf 1 januari 2026 geldt daarnaast de Europese Dac8-richtlijn in Nederland. Dit betekent dat aanbieders van cryptodiensten worden verplicht gegevens te delen met de Belastingdienst. Ook de EU-lidstaten zullen vervolgens onderling hun gegevens delen. Belastingontwijking of ontduiking zal dan dus sneller aan het licht komen. 

Crypto’s en het strafrecht

Maar wat heeft cryptocurreny, waaronder Bitcoin nu van doen met het strafrecht? Meer dan je denkt. Met de opkomst van cryptocurrency’s zijn er nieuwe uitdagingen ontstaan op het gebied van strafrecht, met name op het terrein van witwassen en andere vormen van financiële criminaliteit. In  deze blog onderzoeken we de relatie tussen bitcoin en het strafrecht, met een focus op de nieuwe witwasregeling vanuit de Europese unie. 

Voor- en nadelen van cryptocurrency’s 

Crypto’s hebben zowel voor- als nadelen in vergelijking tot het ‘gebruikelijke’ financiële systeem. 

Voordelen van crypto’s: 

• Anonimiteit: gebruikers kunnen transacties uitvoeren zonder persoonlijke gegevens prijs te geven; 
• Lagere kosten: Transactiekosten zijn vaak lager dan bij traditionele banktransacties.
• Toegankelijkheid: Iedereen met een internetverbinding kan deelnemen aan de markt.

Nadelen van crypto’s: 

• Criminaliteit: De anonimiteit maakt het een aantrekkelijk middel voor criminelen om illegale activiteiten te financieren, zoals drugshandel en mensenhandel.
• Volatiliteit: De waarde van bitcoin kan sterk fluctueren, wat risico’s met zich meebrengt voor investeerders. 

Er zijn gedekte en ongedekte crypto’s. Gedekte crypto’s vertegenwoordigen een achterliggende waarde en zijn meer geschikt voor het betalingsverkeer. De DNB gaat toezicht houden op deze ‘stablecoins’. 

Cryptocurrency en het strafrecht: De juridische context 

De relatie tussen cryptocurrency en het strafrecht is complex. Cryptocurrency’s kunnen worden gebruikt voor legitieme doeleinden, maar ook voor illegale activiteiten. Dit heeft geleid tot een groeiende bezorgdheid bij wetshandhaving instanties en overheden wereldwijd. 

Witwassen van geld

Een van de grootste zorgen is het gebruik van o.a. bitcoin voor witwassen. Witwassen is het proces waarbij illegaal verkregen geld wordt ‘schoongemaakt’, zodat het lijkt alsof deze gelden uit legale bronnen komen. Dankzij de anonimiteit van crypto’s is het voor criminele relatief eenvoudig om hun sporen te verdoezelen. Dit heeft geleid tot een toenemende druk op regeringen regels en wetten te ontwikkelen die deze praktijken kunnen bestrijden. 

De witwasregeling van de EU

In 2021 heeft de Europese Unie een voorstel gepresenteerd voor een nieuwe regulering rondom cryptocurrency’s met specifieke aandacht voor witwassen en terrorismefinanciering. Deze regelgeving is bedoeld om transparantie in de cryptocurrency-markt te vergroten en de risico’s van witwassen tegen te gaan. De belangrijkste punten van deze nieuwe regeling zijn:

1. Identificatie van gebruikers: Exchangers en andere aanbieders van cryptocurrency diensten moeten de identiteit van hun klanten verifiëren. Dit houdt in dat zij gegevens zoals naam, adres en geboortedatum moeten verzamelen.
2. Transactie monitoring: Er moet een systeem komen voor het monitoren van verdachte transacties. Dit betekent dat aanbieders van cryptocurrency- diensten alert moeten zijn op ongebruikelijke transacties en deze moeten rapporteren aan de autoriteiten.
3. Internationale samenwerking: De nieuwe regelgeving bevordert ook internationale samenwerking tussen lidstaten  en derde landen, om een gecoördineerde aanpak van witwassen terrorismefinanciering te waarborgen. 

Met de invoering van deze nieuwe regels komt er een verschuiving in hoe gebruikers van Bitcoin en andere cryptocurrency’s zich moeten gedragen. Waar gebruikers voorheen mogelijk ongestoord konden handelen zonder veel toezicht, zullen ze nu te maken krijgen met meer controle en verificatie.

Nieuwe EU-regels ter bestrijding van Witwaspraktijken

Tevens wordt er thans nieuwe anti-witwasregelgeving geïmplementeerd vanuit de EU. 

De Europese Commissie heeft op 30 juni 2023 een nieuwe wet laten ingaan om de cryptomarkt te reguleren. Vanaf 30 juni 2023 geldt het eerste gedeelte van de ‘Micar’ in de EU. De Micar treedt gefaseerd in werking. De meeste bepalingen zullen pas vanaf 30 december 2024 in werking treden. Na inwerkingtreding van de Micar hebben cryptodienstverleners een vergunning nodig. Er komt een speciaal register waarin cryptodienstverleners worden opgenomen die zich niet aan de regels houden. 

Er komen ook meer bevoegdheden voor financiële inlichtingeneenheden om gevallen van witwassen en terrorismefinanciering te analyseren, op te sporen en om verdachte transacties op te schorten. 

Landen buiten de EU 

De EU is niet de enige regio die actie onderneemt, landen zoals de Verenigde Staten, Het verenigd koninkrijk en Australië hebben ook hun eigen initiatieven gelanceerd om de risico’s van digitale valuta te beheren. 

Het belang van Juridisch advies

In het licht van deze ontwikkelingen is het cruciaal dat zowel individuele gebruikers als bedrijven die met cryptocurrency’s werken, juridisch advies inwinnen. Dit helpt hen om de regels en verplichtingen te begrijpen en (strafrechtelijke) risico’s te minimaliseren. 

Helaas zijn crypto’s dus vatbaar voor o.a. witwaspraktijken. In ons Nederlandse strafrecht komen geregeld zaken waarin crytovaluta een rol spelen. Hieronder wordne een aantal casussen besproken: 

Casussen

The police investigation in this case had revealed that a bitcoin ATM had been active in [company name1] in Groningen [hereinafter: the smartshop] since 28 March 2018. The suspect was the owner of the smartshop during the period charged. 

Court of Northern Netherlands dated 9 February 2021; ECLI:NL:RBNNE:2021:379

De officier van justitie had op 20 september 2018 een bevel tot stelselmatige informatie-inwinning [art. 126j Wetboek van Strafvordering] afgegeven met betrekking tot de periode van 19 september 2018 tot en met 14 december 2018. De inhoud van het bevel betrof, het regelmatig monitoren en vastleggen van informatie van openbare bronnen en het onder dekmantel meerdere malen een bezoek brengen aan de smartshop van verdachte en contact leggen met verdachte. Op 12 november 2018 tot en met 14 december 2018. Dit bevel betrof het inwinnen van informatie over de mogelijkheden van in -en/of verkoop van cryptovaluta via deze ATM. Op 31  januari 2019 heeft de officier van justitie wederom een bevel ex art. 126j afgegeven, ditmaal over de periode 4 tot en met 10 februari 2019. 

Een undercoveragent heeft op 16, 22 en 30 november 2018 en 7 februari 2019 een bezoek gebracht aan de smartshop van verdachte en op 28 november 2018 heeft deze undercoveragent telefonisch contact gehad met verdachte. Tijdens de bezoeken aan de smartshop heeft de undercoveragent contact gelegd met verdachte en heeft zij meerdere transacties via de bitcoin-ATM gedaan.

Conclusie

In deze zaak werd de verdachte vrijgesproken van witwassen. De rechtbank achtte niet bewezen dat verdachte wist of redelijkerwijs moest vermoeden dat de bitcoins en/ of geldbedragen die omgewisseld werden door middel van de bitcoin-ATM, van misdrijf afkomstig waren. 

Hoge Raad 30 juni 2020; ECLI:NL:HR:2020:1171

De verdachte in deze zaak werd verdacht van verduistering in dienstbetrekking, meerdere malen gepleegd (art. 322 Sr), alsmede witwassen door de verduisterde bedragen (in totaal meer dan 1 miljoen euro) via internet over te maken op de bankrekening van anderen en om te zetten in bitcoin en andere cryptovaluta (art. 420bis 1b Sr.). De vraag was of de gedragingen van de verdachte werkelijk gericht waren op het verbergen of verhullen van de criminele herkomst van de geldbedragen. 

Het Gerechtshof s’ Hertogenbosch had deze vraag bevestigend beantwoord. De Hoge Raad heeft deze uitspraak in stand gelaten. 

Rechtbank Oost-Brabant d.d. 14 mei 2024; ECLI:NL:RBOBR:2024:2069. 

De verdachte ontwikkelde samen met twee medeverdachten Tornado Cash. Tornado Cash is zo ontwikkeld dat het automatisch de voor witwassen essentiële handelingen verricht. Tornado Cash had maximale anonimiteit en verhullingstechnieken en ernstig gebrek aan functionaliteiten die bijvoorbeeld controle mogelijk maakten.  

Tornado Cash hanteert zogenaamde pools, een soort verzamelbakjes, die stortingen van cryptovaluta vanaf het ene ‘wallet’-adres accepteren en opnames via een ander ‘wallet’-adres mogelijk maken. Tornado Cash verbreekt op deze manier het transactiespoor op de zogeheten blockchain. Hierdoor verhult of verbergt Tornado Cash wat de oorspronkelijke herkomst van de opgenomen cryptovaluta is, wie de daadwerkelijke eigenaar is en waar de cryptovaluta naartoe wordt verplaatst. Doordat Tornado Cash het mogelijk maakt volledig anoniem stortingen in en opnames uit Tornado Cash te doen, wordt eveneens verborgen of verhuld wie de feitelijke beschikkingsmacht over de cryptovaluta heeft, oftewel wie de cryptovaluta voorhanden heeft. 

Conclusie

De Rechtbank oordeelde dat er geen sprake was van een legale tool die onbedoeld was gebruikt door criminelen. De ontwikkelaars werden veroordeeld voor het witwassen van grote hoeveelheden cryptovaluta. Verdachte heeft dus samen met zijn mededaders Tornado Cash ontwikkeld. Er werd een gevangenisstraf opgelegd voor de duur van 64 maanden. 

Conclusie

De opkomst van bitcoin en andere cryptocurrencies heeft grote gevolgen voor de wet en hoe overheden geldmisdaad aanpakken. De nieuwe witwasregelgeving van de EU is een belangerijke stap in de richting van een veiliger en transparanter financieel systeem, maar roept ook belangrijke juridische vragen op. Voor zowel gebruikers als aanbieders van cryptocurrency is het essentieel om zich bewust te zijn van deze veranderingen en zich hierop voor te bereiden. Juridische advies en een goed begrip van de wetgeving zullen cruciaal zijn om risico’s te minimaliseren en de voordelen van deze innovatieve technologie te benutten.