Er is een ontnemingsvordering toegewezen en deze is nu onherroepelijk. Kan ik nog iets hiertegen doen?

Als u betrokken raakt bij een strafzaak waarbij [tevens] een ontnemingsvordering is toegewezen, kunt u te maken krijgen met de tenuitvoerlegging wanneer het vonnis of arrest onherroepelijk is geworden.

In deze blog wordt besproken wat een ontnemingsvordering is, en op welke wijze de vordering ten uitvoer kan worden gelegd. Met name ga ik erop in welke [rechts-]middelen er nog openstaan indien de vordering eenmaal onherroepelijk is geworden. Er is nog meer mogelijk dan u denkt.

Wat is een ontnemingsvordering? Hoe verloopt de zaak hangende de procedure?

Een ontnemingsvordering is een vordering waarmee de staat probeert het financieel voordeel van criminele activiteiten te ontnemen. Dit kan bijvoorbeeld geld zijn, maar ook goederen die zijn aangeschaft. Het doel van deze vordering is om te voorkomen dat een crimineel profiteert van de misdaad. In plaats van alleen een straf op te leggen, probeert de staat ook de ‘winst’ van de misdaad af te nemen.

De ontnemingsvordering wordt ingediend door het Openbaar Ministerie (OM) nadat er een veroordeling heeft plaatsgevonden, maar het kan ook los van de strafzaak worden ingezet.

De ontnemingsvordering dient uiterlijk 2 jaar na de uitspraak in eerste aanleg te worden ingediend door de officier [art. 511b Sv.]. Zolang het onderzoekt TTZ [ter terechtzitting] nog loopt kan er nog met de officier worden geschikt [art. 511c Sv.]. Uw advocaat kan in dit kader ook een schikkingsvoorstel voor u indienen. In hoger beroep kan niet meer worden geschikt[1].

Tenuitvoerlegging van de ontnemingsvordering

Wanneer er geen rechtsmiddel meer openstaat en de zaak onherroepelijk is geworden – waarbij de ontnemingsvordering is toegewezen – wordt de uitspraak door het OM verstrekt aan de Minister [6:1:1 Sv.]. Dit dient uiterlijk binnen 14 dagen na het onherroepelijk worden van de uitspraak te gebeuren. In bepaalde gevallen wordt daarbij een advies gevoegd van de rechter over de wijze van tenuitvoerlegging [lid 3]. Het OM kan ook advies geven over de wijze van tenuitvoerlegging [art.. 6:1:10 Sv.]. Kosten van verhaal en inning komen ten laste van de veroordeelde [art. 6:4:3 lid 6; 6:4:5 lid 5 en 6:4:6 lid7]. Eventueel openstaande bedragen die veroordeelde nog van de staat zou krijgen worden verrekend [art. 6:1:13]. Er kan worden verzocht tot uitstel van betaling of betaling in termijnen [art. 6:4:1 Sv.].

Dwangmiddel gijzeling

Indien volledig verhaal niet mogelijk blijkt kan het OM een vordering instellen om te worden gemachtigd om de veroordeelde te gijzelen [art. 6:6:25 Sv.]. Gijzeling heft de verplichting tot betaling niet op. Indien de veroordeelde ‘buiten staat is’ en dus niet ‘kan’ betalen is gijzeling niet mogelijk.

Onderzoek vermogen

Indien niet tijdig wordt betaald [art. 6:4:1 lid 2] binnen de termijn kan de R-C [rechter-commissaris] op vordering van de officier een onderzoek instellen naar het vermogen van de veroordeelde [art. 6:4:22 Sv.]. Het verzoek is gericht op de vaststelling van het vermogen van de veroordeelde. De vordering bevat de hoogte van de betalingsverplichting, het bedrag dat reeds is voldaan en of er een vordering tot vermindering [van het ontnemingsbedrag] zou zijn gedaan. De machtiging wordt alleen verleend als het gaat om een ‘aanzienlijk bedrag’ en er aanwijzingen zijn dat er voorwerpen zijn waarop verhaal zou kunnen worden gehaald. De machtiging geldt in principe voor 6 maanden maar kan telkens worden verlengd tot maximaal 2 jaar. Onder meer indien de veroordeelde alsnog aan zijn betalingsverplichting heeft voldaan eindigt het onderzoek.

In het kader van het onderzoek naar het vermogen kunnen ook plaatsen worden doorzocht [art. 6:4:23 Sv.]. Ook kan een verbalisant in het kader van dit onderzoek vorderen dat een derde opgeeft welke vermogensbestanddelen deze van de veroordeelde onder zich heeft gehad [6:4:24 lid 1a Sv.] Ook andere opsporingsbevoegdheden kunnen het OM in dit kader toekomen [6:4:24 Sv.].

Is er nog iets te doen aan de ontnemingsvordering ná onherroepelijk worden van het vonnis of arrest?

Tot zover het slechte nieuws. Maar dan de ‘hamvraag’, is er nog iets te doen aan de ontnemingsvordering na het onherroepelijk worden van het vonnis?

Ja die mogelijkheden zijn er wel! Al zijn de mogelijkheden in zekere zin wel weer beperkt.

De veroordeelde kan een schriftelijk en gemotiveerd verzoek doen aan de rechter het vastgestelde bedrag te verminderen of kwijt te schelden ex. art. 6:6:26 Sv. Het bedrag kan ook worden verlaagd indien dit te hoog blijkt te zijn vastgesteld. In de volgende omstandigheden kan een verzoek tot kwijtschelding of vermindering van de ontnemingsmaatregel nuttig zijn:

Er is sprake van gewijzigde omstandigheden [HR 4 januari 2005; ECLI:NL:HR:2005:AR8661, NJ2006/159]. Dit dienen omstandigheden te zijn die de ontnemingsrechter niet reeds bekend waren en van voldoende gewicht zijn om aan te nemen dat het te betalen bedrag lager was geweest indien de ontnemingsrechter hier wel mee bekend was geweest.
Het verzoek is toegesneden op de draagkracht van de veroordeelde. Hiertoe kunnen ook omstandigheden worden meegenomen die de rechter reeds bekend waren [HR 16 maart 2021, ECLI:NL:HR:2021:376, NJ2021/123].
De procedure is niet toegesneden op een diepgaand feitenonderzoek. De verzoeker dient dus verifieerbare gegevens te verstrekken die nopen tot vermindering of kwijtschelding van het te betalen bedrag.

Tegen de beslissing van de rechter staat in dit kader geen hoger beroep open!

Als er door de rechter een hoger bedrag is vastgesteld dan de som van het werkelijke voordeel, dient het teveel betaalde te worden terug betaald of dient de openstaande vordering naar beneden te worden bijgesteld [lid 2]. De veroordeelde en het OM worden inzake het verzoek tot kwijtschelding of vermindering gehoord [lid 3]. Het verzoek tot kwijtschelding of vermindering dient tijdig te worden gedaan [lid 4].

De matigingsprocedure wordt gevoerd bij het gerecht in eerste aanleg. Hangende de procedure kan de tenuitvoerlegging worden opgeschort [lid 5].

Gratie ontnemingsvordering

Ter zake van ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel kan ook gratie worden verzocht [art. 6:7:1 lid 1b].

Praktische tips voor de ten uitvoerlegging

Het is belangrijk om goed voorbereid te zijn als u met een ontnemingsvordering, of de tenuitvoerlegging hiervan, te maken krijgt. Dit betekent dat u inzicht moet hebben in uw eigen financiële situatie en de goederen die mogelijk onder de vordering vallen. Verder kunnen de procedures rondom de ontnemingsvordering complex zijn. Hierom is het handig om een ervaren strafrechtadvocaat in te schakelen die u kan helpen met de juridische procedures en mogelijke bezwaren.

Wat te doen als u een ontnemingsvordering ontvangt?

Als u een ontnemingsvordering ontvangt, is het belangrijk om direct juridische bijstand in te schakelen. Er komt veel juridische kennis bij kijken. Een strafrechtadvocaat kan u niet alleen adviseren over de beste strategie, maar kan ook helpen bij het indienen van een bezwaar.

Heeft u nog verdere vragen? Neem gerust contact met ons op!

Bronnen

[1] HR 1 April 2003, ECLI:NL:HR:2003:AF4161, NJ 2003/348